Klimaatverandering, verstedelijking en verouderde riolen verhogen de druk op systemen en personeel. Gemeenten moeten sneller investeren in slimme infrastructuur en strengere handhaving. Betere samenwerking met inwoners en bedrijven is noodzakelijk om waterproblemen voor te zijn. Dat blijkt uit de Monitor gemeentelijke watertaken 2024 van Stichting RIONED, de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer.
‘Extreme weersomstandigheden, zoals hevige regenval en langdurige droogte, vragen om grootschalige aanpassingen. Als klimaatverandering doorzet, is niet alles meer maakbaar en oplosbaar’, zegt Hilde Niezen, directeur van Stichting RIONED. Ze spoort gemeenten aan om sneller maatregelen te nemen.
Uit de Monitor gemeentelijke watertaken 2024 blijkt dat de riolen nu nog functioneren, maar gemeenten moeten sneller handelen om toekomstige problemen te voorkomen. Het onderzoek laat zien welke maatregelen effectief zijn en waar versnelling nodig is.
‘Door regenwater anders te beheren, voorkomen we dat riolen overbelast raken’, zegt Niezen. ‘Veel gemeenten bieden al subsidies voor groene daken of verwijderen overtollige verharding, maar dat moet breder en grootschaliger.’ Initiatieven zoals tegelophaalacties en regentonnenprogramma’s helpen burgers om actief bij te dragen aan een klimaatrobuuste omgeving.
Droogte tegengaan door wateropslag
Naast wateroverlast zorgt klimaatverandering ook voor langere periodes van droogte. Dit leidt tot bodemdaling en schade aan infrastructuur. Gemeenten kunnen dit tegengaan door water langer in de bodem vast te houden en openbaar groen klimaatbestendig in te richten.
Waterpleinen, vijvers en infiltratiegebieden helpen bij het vasthouden van regenwater, zodat het tijdens droge periodes beschikbaar blijft. ‘Door minder bestrating en meer groen in te zetten, houden we niet alleen water vast, maar verbeteren we ook de leefkwaliteit in steden’, aldus Niezen.
Volgens RIONED blijft watervervuiling ondanks een daling van lozingsincidenten een groot probleem. Microplastics, PFAS en medicijnresten bedreigen de kwaliteit van het oppervlaktewater. Gemeenten kunnen vervuiling terugdringen door beter te handhaven en inwoners bewuster te maken van juist rioolgebruik.
‘Veel vervuiling komt voort uit foutieve rioolaansluitingen en verkeerd gebruik van het riool’, zegt Niezen. ‘Gerichte controles en strengere regelgeving helpen dit aan te pakken, maar preventie is nog belangrijker.’
Campagnes over wat wel en niet in het riool mag, kunnen samen met zorginstellingen en bedrijven worden opgezet om vervuiling bij de bron te verminderen, stelt de waterbeheerderskoepel.
Innovatie en samenwerking
Een groot deel van het Nederlandse rioolstelsel is verouderd en moet vervangen worden. Dit is een kostbare en complexe operatie, die door personeelstekorten steeds vaker vertraging oploopt. Slimmere technieken en nauwere samenwerking kunnen dit proces versnellen.
Door gebruik te maken van sensoren en data-analyse kunnen gemeenten onderhoud gerichter plannen en storingen voorkomen. ‘We moeten efficiënter werken door renovaties in clusters uit te voeren en materialen duurzamer in te zetten’, stelt Niezen. Gemeenten kunnen ook samen optrekken met bouwbedrijven en waterschappen om kennis en middelen beter te benutten.
Bron: Stadszaken, 7 februari 2025