Algemeen
Dit model beleidsregel nadeelcompensatieregeling is tot stand in nauwe samenwerking met meerdere netbeheerders de afgelopen zes jaar. Uiteindelijk is met de netbeheerders elektra en gas geen consensus bereikt, zij ondersteunen dit deze beleidsregel niet.
Normaal gesproken ligt deze regeling onder in de lade. Deze komt eruit als de gemeente, na (her)ontwerpen en overleg met het nutsbedrijf. Alleen een noodzakelijke ruimtelijke inpassing kan realiseren na een verlegging. De voorafgaande afwegingen, overleggen en de besluitvorming zijn in dit proces bepalend en daar moeten gemeenten en netbeheerders samen in optrekken. Een goed en langdurige samenwerking is hierin essentieel. Dit is onderdeel van de gemeentelijke verordening ondergrond (AVOI) of het omgevingsplan onder de Omgevingswet.
Het uitgangspunt van nadeelcompensatie is niet vergoeding van de volledige schade. Het vergoedt de onevenredig grote schade die een nutsbedrijf lijdt door overheidshandelen.
Niet in deze regeling
Buiten de regeling vallen onderwerpen die in de context van de financiële afwikkeling veel voorkomen, meestal horen deze ook thuis in de verordening of omgevingsplan. Dit zijn de onderwerpen die buiten de regeling vallen:
- Maatschappelijke laagste kosten: Vrij vertaald de burger betaalt het minst. Dit is een morele verplichting van gemeenten en netbeheerders;
- Kostenverhaal: Op grond van artikel 13.11 Omgevingswet is er een verplichting tot kostenverhaal. Kostenverhaal is van toepassing bij de bouwactiviteiten die worden genoemd in artikel 8.13 van het Omgevingsbesluit. Het gaat in dat artikel over bouw- en verbouw van woningen, hoofdgebouwen en bijgebouwen. De discussie over verleggingen voor commerciële of private initiatieven is hiermee ondervangen;
- Gemeentelijk grondbeleid: Een gemeente maakt een eigen keuze van grondbeleid en die keuze heeft invloed hoe men deze regeling inzet.
- Discussie rond zakelijkrechten versus vergunning: Met welk recht een kabel of leiding of bovengrondse ondersteuningswerken liggen en wat dan het vergoedingsregime is, is gemeentelijk beleid. Dit loopt via een ander spoor en niet via deze beleidsregel;
- Nadeelcompensatieregeling binnen de Omgevingswet: Het is niet mogelijk om een regeling te maken die zowel geschikt is voor de huidige verordeningen én omgevingsplannen in de Omgevingswet. Een tweede model, die wat inhoudelijke criteria betreft ongeveer gelijk is, moeten we in een later stadium maken.
Waarde van het GPKL-model
GPKL benadrukt dat dit model nadeelcompensatieregeling een model is dat gemeenten kunnen gebruiken voor de regionale nutsbedrijven. Het kan ook van toepassing zijn voor kabels van TenneT. Het IPLO, die de officiële ‘bedoelingen’ uitlegt bij de nieuwe Omgevingswet, noemt GPKL officieel als het gaat om nadeelcompensatieregeling van Kabels en leidingen. Zie artikel 3.10 in de Handreiking Nadeelcompensatieregeling Omgevingswet.
Grootste principiële wijzigingen
| Onderwerp | NCR 2017 | NCR 2025 | Schadevergoedingsregime |
| Definitie Kabels en leidingen | Kabel of leiding | Categorie I <10KV of < 1 bar of Ø <250mm | 100% tot jaar 6, daarna evenredig aflopend tot 0% in jaar 16 |
| Vitale transportleidingen: >23KV of >1 bar of Ø>300mm | Categorie II >=10KV of >=1 bar of Ø >= 250mm | 100% tot jaar 6, daarna evenredig aflopend tot 0% in jaar 31 | |
| Categorie III een “zeer belangrijke” leiding waarvan de gemeente bepaalt na overleg met de netbeheerders | 100% tot jaar 31, daarna evenredig aflopend tot 0% in jaar 51. Gunstiger voor netbeheerders dan de ACM afschrijvingsmethodiek. |