Voor de noodzakelijke uitbreiding van het overbelaste stroomnet met een hoog- en middenspanningsstation, heeft de gemeente Deventer afgelopen dinsdag voorkeursrecht gevestigd op gronden in het gebied Baarlerhoek-Zuid. Dat laat wethouder Jaimi van Essen weten.
‘Inwoners en bedrijven hebben al last van het overvolle stroomnet en dat willen we geen dag te lang laten duren. Daarom is een extra station hard nodig’, aldus energie-wethouder Van Essen in een nieuwsbericht van de gemeente.
Het stroomnet in Deventer wordt steeds zwaarder belast en de komende jaren zal er meer en meer stroom worden verbruikt. Dit leidt tot overbelasting. ‘Het vestigen van dit voorkeursrecht is een noodzakelijk besluit om bedrijven en uiteindelijk ook woningen in Deventer te kunnen blijven voorzien van stroom’, schrijft de gemeente. Deventer heeft de documenten online gezet.
Volgens adviseur ruimte, wonen en economie Arjan Raatgever van Twynstra Gudde is het gebruikelijk dat de netbeheerder zelf met grondeigenaren in gesprek gaan als ze grond nodig hebben voor uitbreiding van de netinfrastructuur.
Netbeheerders hebben daarvoor ook een “team grond”. ‘Nu is het wel zo dat er ook consensus bij netbeheerders is, dat die praktijk door stapelende ruimteclaims alsmaar lastiger wordt.’
Raatgever vervolgt: ‘Daar komt bij dat we het net versneld moeten uitbreiden wat zich slecht verhoudt tot tijd vretende onderhandelingsprocessen. Netbeheerders hebben geen bevoegdheid om voorkeursrecht te vestigen. En dan komt die bevoegdheid van gemeenten als aantrekkelijke optie om de hoek.’
In de Handreiking Uitvoeringsstrategieën Regionale energiestrategieën (RES) die Twynstra Gudde in opdracht van het ministerie van EZK schreef, wordt expliciet naar het voorkeursrecht verwezen om grip te krijgen op ruimte voor energie-opwek.
In de Handreiking Ruimtelijke inpassing van energie-infra van de VNG uit 2023, komt het grondinstrumentarium ook voorbij. ‘De gemeente kan haar privaatrechtelijke bevoegdheid gebruiken om zelf grond te kopen. Met volledig eigendom van de bestemming. Bij voorkeur op minnelijke wijze, maar gemeenten hebben ook beschikking over het voorkeursrecht, of in het uiterste geval onteigening.’
‘De gemeente treedt dan risicodragend op in de grondmarkt ten bate van een project, voor grip op de grond en maximale sturing. De gemeente treedt op als (grond)ontwikkelaar en verkoopt de verkregen grond door aan de netbeheerder en onderhandelt over de prijs’, aldus de VNG.
Wethouder Van Essen laat per whatsapp weten dat het voorkeursrecht in samenspraak met regionale netbeheerder Enexis en hoogspanningsnetbeheerder Tennet is gevestigd.
Voorkeursrecht
Het voorkeursrecht, dat inmiddels valt onder het aanvullingsspoor grondeigendom van de Omgevingswet, verplicht eigenaren om een perceel waarop een voorkeursrecht is gevestigd bij verkoop eerst aan de overheid (de gemeente, provincie of het Rijk) aan te bieden. De gemeente mag het vastgoed aankopen, maar wel voor een marktconforme prijs. De eigenaar is niet verplicht zijn onroerend goed aan de gemeente te koop aan te bieden. Mooi voorbeeld hoe gemeenten en netbeheerders samenwerken om netcongestie op te lossen.
Bron: Stadszaken 5 juli 2024